طراحی ساختمان های بلندمرتبه مسی

طراحی ساختمان های بلندمرتبه مسی

مقدمه

مسکن بلند مرتبه و طراحی آن از آغاز پیدایش تا کنون چالشی مهم برای معماران بوده است. بخشی از مشکلات، مربوط به عدم رعایت ضوابط ساخت وساز در طرح ساخت و بخشی نیز در اثر بی توجهی به بازشناخت فرهنگ و معیارهای آن بوده است. مشکلاتی همچون مسئله ی اشراف ارتباط نامناسب واحدها با یکدیگر در یک مجموعه ی مسی همواره از مهم ترین دغدغه های طراحان ساختمان های بلند مرتبه در این خانه ها بوده است. از سوی دیگر ساختمان های بلند به دلیل مقیاس خود، این قابلیت را دارند که بر نظم فضایی موجود در محیط اثرات قابل توجهی بگذارند و موجب ایجاد نظم و یا بی نظمی در منظر شهری شوند. اگرچه از لحاظ معماری بنا و به صورتی انتزاعی، این نوع از ساختمان ها به دلیل مسائل سازه ای و اقتصادی غالبا دارای نظمی ظاهری می باشند، اما عدم مکان یابی و تطبیق آنها با زمینه ی خود، سبب ایجاد اغتشاش در منظر شهری می۔ شود. به این منظور در این مقاله سعی بر آن است تا به طور اجمالی به بررسی ساختمانهای بلند مرتبه و اصول و ضوابط طراحی آن پرداخته شود.

تعریف ساختمان بلند مرتبه
وقتی که از ساختمان بلند مرتبه صحبت می شود، چنین فرض می شود که همه ی افراد تصور یکسانی از آن دارند، در حالی که چنین نیست و نه تنها بین عامه، بلکه بين متخصصين نیز نظرات مختلفی در ارتباط با تعریف ساختمان بلند وجود دارد. از آن جمله استانداردهایی است که در قوانین آلمان، دانمارک و برخی دیگر از کشورهای اروپایی برای تعریف ساختمان بلند وجود دارد و آن ارتفاع ۷۲ فوت ( ۲۱ / ۶۰ متر - معادل یک ساختمان بلند ۸ طبقه) است که حد امکانات تجهیزات آتش نشانی است و مورد استفاده قرار می گیرد. شورای ساختمانهای بلندمرتبه و اسکان شهری در آمریکا بدون مشخص کردن ارتفاع و یا تعداد طبقات خاصی، ساختمان بلند را ساختمانی می داند که بلندی قابل ملاحظه ی آن بر یکی از جنبه های برنامه ریزی، ساخت و یا استفاده از فضایش، تأثیر بگذارد. کمیسیون برنامه ریزی ملی زمین در سوییس نیز هر ساختمانی را که نسبت به ساختمان های اطراف خود دارای اختلاف قابل ملاحظه ای باشد، ساختمان بلند می خواند. این تعریف اگرچه منطقی به نظر می رسد، اما برای تحقیقات کاربردی قابل استفاده نیست، زیرا در آن صورت در یک بافت شهری با تراکم پایین (یک طبقه) حتا ساختمانی ۴ تا ۵ طبقه هم بلندمرتبه محسوب می شود.

برنامه ریزان و طراحان شهری غالبا ساختمان های ۱۰ طبقه به بالا را ساختمان بلند اطلاق می کنند. اگرچه این معیار بر دلایل ناشی از مطالعات سازه ای، اقتصادی و یا تکنیکی متکی می باشد، اما کوششی است در تعریف ساختمان بلند و البته در تکمیل آن چنین عنوان می شود که ویژگی ساختمان بلند در آن است که حداقل یک نمای طراحی شده نمایان گر تعداد طبقات متعدد آن باشد. به عبارت دیگر یک نمایشگاه، کارخانه و یا هر ساختمان با ارتفاع زیاد در این تعریف نمیگنجد.

پیشینه ی ساختمان های بلندمرتبه و تمایلات جدید در طراحی آن ها به طور خلاصه می توان چهار دوره را در احداث آسمانخراش۔ ها نام برد که با شروع ابداعات مهندسین در شیکاگو (مکتب شیکاگو) آغاز می شود، در این دوره اهمیت تحولات در سازه و استفاده از قاب های فی و سپس اختراع آسانسور در سال ۱۸۵۳ باعث تحولی در معماری شد. ساختمانهای بلندمرتبه به عنوان پدیده ای در خلال ابداعات مهندسین به نیازهای شغلی و اقتصادی زمان خود نیز پاسخگو و اساسا در خدمت مهندسین بودند. در دوره ی بعد، محبوبیت آکادمی فرانسه و مکتب بو آرت (Beaus Arts) به راه حل های زیباشناسانه در ارتباط با کاربرد الگوهای تاریخی در ساختن ساختمانهای بلند انجامید. در دوره ی سوم با | مرحله ی مدرن گرایی مکتب اروپایی که توسط گروپیوس و الو کربوزیه رواج داده شده بود، یک استاندارد بین المللی از ساختمان های بلند ایجاد شد. در این دوره تزئینات و ارجاعات تاریخی در طراحی ساختمانهای بلند حذف شد و به جای آن با استفاده از اشکال ساده (پوسته ی سبک و نازکی از شیشه، پلاستر و یا مصالح مشابه) پیان مستقیمی از مصالح و سازه به وجود آمد. در دوره ی چهارم که مرحله ی پست مدرن و اواخر مدرن است، بر خلاف مراحل قبل، جایگاه ساختمان های بلند در ارتباط با زمینه ی مراحل قبل، جایگاه ساختمان های بلند در ارتباط با زمینهی شهری مطرح شد و علاوه بر بازگشت به اصول طراحی نئو کلاسیک، استفاده از شیشه های مخصوص در جهت تدابیر فتواکتیو خورشیدی و همچنین روکش های سنگی نازک تر و سبکتر مورد توجه قرار گرفت. تحقیقات و بررسی های مختلف در مورد تأثیرات منفی ساختمان های بلند از جنبه - های گوناگونی سبب شده که طراحی های حاضر در اغلب کشورهای توسعه یافته و برخی کشورهای در حال توسعه تمایلاتی در جهت تنوع در بهره برداری عملکرد، به کارگیری اصول ناشی از فرهنگ و ایدئولوژی و نیز در نظر داشتن ملاحظات زیست محيطی داشته باشند. این تمهیدات در جات ایجاد توسعه ای پایدار به کاهش تاثیرات منفی در ارتباط با آب و هوا استفاده از دیوارهایی با نمای بتنی و پنجره هایی که با عمق زیاد عقب نشینی می کنند و به عنوان صفحات خورشیدی و تنظیم کننده های حرارتی (که به ویژه در آب و هوای گرم مورد استفاده قرار می گیرند) تمایل پیدا کرده است. ابداعات جدیدی نیز در زمینه ی استفاده از مصالح بازیافتی در احداث ساختمان های بلند مرتبه مورد توجه قرار گرفته است.

یکی دیگر از جنبه هایی که اخیرا در طراحی ساختمانهای بلند بیشتر مورد توجه قرار گرفته، انسانی کردن مقیاس این ساختمان هاست که در حکم کوششی در جهت ایجاد هماهنگی و توازن با محیط اطراف خود می باشد. طراحی برج های پله ای غیرمتقارن که از ارتفاع کمی شروع می شوند و به ارتباط بین ساختمان های بلند و محیط اطراف توجه بیشتری دارند، از آن جمله است. این امر، یعنی مطرح شدن ساختمان در زمینه ی محیطی و شهری خود، موردی است که در دوره های اخیر با غلبهی مدرنیسم و فردگرایی به فراموشی سپرده شده بود.